Bezzałogowy system HAASTA

Lotnictwo bezzałogowe to dynamicznie rozwijająca się branża o wielkim potencjale. Już dziś drony znajdują zastosowanie w różnych sektorach gospodarki, począwszy od rolnictwa i energetyki, przez logistykę, służby ratunkowe po zastosowania militarne. Jedną z technologii, na którą warto zwrócić uwagę jest polski system bezzałogowego statku powietrznego HAASTA, rozwijany przez firmę Eurotech oraz Łukasiewicz – Instytut Lotnictwa.

Ogólnoświatowy trend wskazuje na poszerzanie się rynku lotnictwa bezzałogowego, w tym wojskowego. Największy rozkwit wojskowych samolotów bezzałogowych przypadł na okres wojen asymetrycznych pierwszej dekady XXI wieku. Druga dekada to czas rozwoju małych systemów bezzałogowych oraz pojawianie się masy urządzeń komercyjnych. Producenci dronów komercyjnych odeszli od układu klasycznego śmigłowca, jako skomplikowanego i wrażliwego na uszkodzenia. Tym samym w przestrzeni zaczął dominować wielowirnikowiec, który dla wielu jest synonimem drona. Wielowirnikowce były dosyć proste w sterowaniu. Ich działanie polegało na zwiększaniu i zmniejszaniu obrotów konkretnych wirników silników elektrycznych, co w rezultacie wpływa na ruch platformy w powietrzu. Obok najbardziej powszechnych konstrukcji były bezzałogowce wyższych klas, gdzie kluczową sprawą była niezawodność konstrukcji –  i to zarówno w warstwie mechanicznej, jak również elektronicznej i informatycznej. Konieczność jej zapewnienia leżała w parametrach tych dronów. Drony tej linii posiadają na tyle wysokie parametry, że stanowią istotne niebezpieczeństwo dla załogowych statków powietrznych, w przypadku problemów z łącznością lub urządzeniami automatyki pokładowej.

Zastosowania pokojowe i wojskowe

HAASTA jest reprezentantem tej linii podejścia do BSP (bezzałogowych statków powietrznych). System powstał na bazie lat doświadczeń w zespołu inżynierów Łukasiewicz – Instytutu Lotnictwa. Konstrukcja płatowca opracowana została pod kątem zapewnienia możliwości dostosowania do realizacji różnego rodzaju misji na polu walki i w warunkach pokoju.

Zastosowania pokojowe to, w pierwszej kolejności, monitorowanie długich obiektów liniowych. System może to zadanie realizować za pomocą kamery umieszczonej na nosie, lub tez za pomocą modułu umieszczonego w dolnej części. W drugiej kolejności to prowadzenie obserwacji rejonów lub obiektów, wymagające długiego czasu przebywania w powietrzu – na przykład granicy państwa. Udźwig płatowca pozwala na zainstalowanie ładunku o masie do 30 kg. Tak więc istnieje możliwość zamontowania całkiem pokaźnych modułów obserwacyjnych. Samolot startuje z wyrzutni, dlatego może działać w oderwaniu od typowej infrastruktury lotniskowej, a lądowanie odbywa się na spadochronie. W tym drugim przypadku bezpieczeństwo czujników i ładunku rozmieszczonych w kadłubie zapewnia specjalna konstrukcja dolnej części poszycia.

Wojny, które mają miejsce w różnych częściach świata, spowodowały skokową zmianę postrzegania dronów na polu walki, w tym w obszarze systemu rozpoznania. Konieczność prowadzenia rozpoznania nie zamyka się tylko w strefie bezpośredniej styczności wojsk. Istnieje również konieczność wykrywania celów na dalsze odległości. I właśnie systemem BSP do prowadzenia takiego rozpoznania jest HAASTA.

Przewagi systemu

Zaprojektowany do prowadzenia dalekiego rozpoznania, system HAASTA jest obecnie rozwijany pod kątem zwiększenia zdolności do przetrwania w głębi ugrupowania przeciwnika. Kierunki zwiększenia tego prawdopodobieństwa to:

• wysoka prędkość – będąca od zawsze cechą samolotów rozpoznawczych,
• nawigacja bezsatelitarna – pozwalająca na działanie bez sygnału nawigacji satelitarnej,
• system łączności – pozwalający na działanie bez stałej łączności ze stacją sterowania.

Docelowy model misji rozpoznawczej działa na zasadzie skieruj-oczekuj (na powrót). Samolot startuje z wyrzutni, odbywają się sprawdzenia w powietrzu, a następnie zostaje on skierowany na trasę lotu. W celu pokonania strefy najbardziej prawdopodobnego działania środków walki radioelektronicznej łączność ziemia-powietrze zostaje wyłączona i od tej chwili samolot wykonuje zadanie samodzielnie. Przyszły system łączności pozwalał będzie na przesyłanie okresowo paczek danych, co zapewni wiedzę o stanie samolotu i wykrytych celach. Tak więc misja polega na wysłaniu w rejony prawdopodobnego rozmieszczania celów, odbieraniu okresowych informacji oraz oczekiwaniu na powrót samolotu we wskazany rejon nad obszarem kontrolowanym przez wojska własne.

HAASTA wraz ze swoimi parametrami stanowi także narzędzie dywersji powietrznej. Zakres prędkości osiągalnych dla platformy powietrznej jest zbliżony do zakresu prędkości śmigłowców. Udźwig samolotu umożliwia zamontowanie urządzeń zwiększających skuteczną powierzchnię odbicia radarowego. Pozwala to na wykorzystanie bezzałogowca do mylenia środków obrony przeciwlotniczej co do rzeczywistej sytuacji w powietrzu.

System został zaprojektowany do działania w roju. Obecna konfiguracja pozawala na loty zespołowe do trzech platform jednocześnie. Jeśli dodamy różnorodność przenoszonych ładunków (a więc i rodzaju misji) można uzyskać połączenie szeregu zdolności w celu realizacji zadania głównego. I tak, w przypadku misji rozpoznawczej jedna platforma może być wyposażona w kamery, druga w czujniki SIGINT, a trzecia może stanowić osłonę zasadniczego ugrupowania i jednocześnie wabik dla środków obrony przeciwlotniczej.

Platforma powietrzna systemu HAASTA pozwala także na przenoszenie ładunków do zrzutu, w tym także granatów moździerzowych. W odróżnieniu od powszechnie znanej metody zrzucania granatów z zawisu (z wielowirnikowców), HAASTA jest w stanie zrzucać ładunki z lotu poziomego.

Kierunki rozwoju systemu bezzałogowego statku powietrznego HAASTA obejmują następujące wersje rozwojowe:

• system dalekiego rozpoznania,
• system osłonowy (do lotów w roju),
• wersja morska,
• bezzałogowy samolot myśliwski (do zwalczania dronów obserwacyjnych od klasy mini, a także niektórych typów amunicji krążącej dalekiego zasięgu),
• wersja towarowa (do przewożenia ładunków High Value Low Volume),
• łączność satelitarna (ograniczająca zasięg do ilości paliwa na pokładzie platformy).

System samolotu bezzałogowego HAASTA pokazuje, że można osiągnąć elastyczność stosowania dronów do celów cywilnych oraz wojskowych. Gama przenoszonych ładunków pozwala na realizację szeregu różnorodnych misji pojedynczymi samolotami lub realizację w ramach roju (lotów grupowych).

Doświadczenia zdobyte przy okazji rozwoju samolotu HAASTA, będą mogły być spożytkowane przy kolejnych systemach. Równolegle z rozwojem systemu BSP HAASTA w Łukasiewicz – Instytucie Lotnictwa trwają prace nad nowoczesnymi metodykami i modelami doktrynalnymi użycia lotnictwa bezzałogowego na gruncie cywilnym i wojskowym.

Materiał ukazał się w Skrzydlatej Polsce.